Gebruik tramadol toegenomen in 2022

Het gebruik van sterkwerkende opioïden lijkt in 2022 te stabiliseren. Wel neemt het gebruik van zwakwerkende opioïden toe ten opzichte van 2021. Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik roept op tot alertheid op mogelijk nadelige effecten van het toenemend voorschrijven van zwakwerkende opioïden en interventies in regio’s waar veel zwakwerkende opioïden worden voorgeschreven.
 

Gebruik zwakwerkende opioïden neemt toe

In het vierde kwartaal van 2022 kreeg 4,22% van de geneesmiddelgebruikers het zwakwerkend opioïde tramadol voorgeschreven. Zwakwerkende opioïden worden in Zeeland en het zuiden van Limburg relatief vaker voorgeschreven dan in de rest van het land. Het IVM maakt zich zorgen over deze toename. Eén op de vijf gebruikers van tramadol ervaart bijwerkingen, zoals duizeligheid, misselijkheid en obstipatie. Ook afhankelijkheid komt voor, waarbij patiënten het gebruik moeilijk kunnen stoppen.

Percentage gebruikers van zwakwerkende opioïden ten opzichte van de geneesmiddelgebruikers per regio in het vierde kwartaal van 2022

Gebruik sterkwerkende opioïden stabiel 

In het vierde kwartaal van 2022 kreeg 2,12% van de geneesmiddelgebruikers een sterkwerkend opioïde voorgeschreven. Dit zijn bijvoorbeeld morfine, oxycodon en fentanyl. In 2021 lag het percentage op 2,17%. Sinds 2019 is het gebruik van sterkwerkende opioïden redelijk stabiel, na 15 jaar toenemend gebruik. Tussen regio’s bestaan wel flinke verschillen bij het voorschrijven van sterkwerkende opioïden. Het percentage gebruikers van sterkwerkende opioïden varieerde tussen 1,63 en 2,92%. Vooral in het oosten van Nederland (Oost-Groningen, Twente, de Achterhoek en het zuiden van Limburg) ligt het percentage gebruikers van sterkwerkende opioïden hoger dan in de rest van het land.

Langdurig gebruik

Bij veel diagnoses is langdurig gebruik van sterkwerkende opioïden af te raden. De nadelen van het langdurig gebruik, zoals gewenning en afhankelijkheid wegen vaak niet op tegen het effect op de pijn. Twee derde van de gebruikers in 2022 krijgt voor minder dan drie maanden sterkwerkende opioïden voorgeschreven. Dit percentage is vergelijkbaar met 2021. Ruim 100.000 patiënten onder behandeling van de huisarts gebruikten in 2022 meer dan drie maanden opioïden. In de regio’s Zeeuws-Vlaanderen, Bergen op Zoom, Heerlen en Veendam gebruikte meer dan 40% van de gebruikers langer dan drie maanden sterkwerkende opioïden. In de regio’s Sneek en Valkenburg daalde het gebruik van sterkwerkende opioïden langer dan drie maanden het sterkst in 2022. 

Het IVM adviseert in de regio’s met grote gebruikersaantallen, of veel langdurig gebruik projectmatige interventies om het gebruik van opioïden te verbeteren. Hiervoor zijn de materialen van de Taakgroep Gepast gebruik van Opioïden beschikbaar. U vindt de materialen via www.opiaten.nl.

Dit is de eerste van vier themarapportages van de Monitor Voorschrijven Huisartsen in 2023. In de maand juni verschijnt wekelijks een themarapportage.

==================================================================================

Noot voor de redactie, niet voor publicatie

• Heeft u inhoudelijke vragen over deze persinformatie? Neem dan contact op met Anke Lambooij, apotheker en sectorcoördinator Transparantie en Onderzoek bij het IVM, a.lambooij@ivm.nl.
• Zoekt u beeldmateriaal om bij uw doorplaatsing te gebruiken? Neem dan contact op met Vanessa Zunnebeld, adviseur communicatie & marketing bij het IVM, v.zunnebeld@ivm.nl, +31 (0)644 094 401.
• Voor algemene informatie over het IVM, zie onze website.