Semaglutide subcutaan (Ozempic®)

Subcutaan semaglutide is geregistreerd voor volwassenen met DM2:

• als monotherapie als metformine niet in aanmerking komt
• in combinatie met bloedglucoseverlagende middelen (SmPC, 2024).

Semaglutide is ook beschikbaar als orale toedieningsvorm. Wil je meer weten over oraal semaglutide? Lees dan de informatie over semaglutide oraal.

Subcutaan semaglutide is in een hogere dosering geregistreerd voor de behandeling van overgewicht en obesitas bij volwassenen. Wil je meer weten over subcutaan semaglutide bij obesitas? Lees dan de informatie over semaglutide bij obesitas. 

Deze pagina gaat alleen over subcutaan semaglutide bij DM2.

De medicamenteuze behandeling van DM2 richt zich op regulering van de bloedglucosewaarden. Het doel van de behandeling is tweeledig. Het eerste doel is verminderen van eventuele klachten. Het tweede doel is voorkomen of vertragen van micro- en macrovasculaire complicaties en mortaliteit. De basis van de behandeling van DM2 is niet-medicamenteus (niet roken, voldoende lichaamsbeweging, afvallen bij BMI > 25 kg/m² en gezonde voeding) (NHG, 2023).

Wat is het effect op micro- en macrovasculaire complicaties en mortaliteit?

Subcutaan semaglutide geeft een lager risico op macrovasculaire complicaties en mortaliteit dan placebo bij patiënten met een hoog risico op cardiovasculaire aandoeningen. Dit is vastgesteld in de SUSTAIN-6-studie. Het primaire eindpunt was een combinatie van cardiovasculaire sterfte, niet-fataal myocardinfarct en niet-fatale beroerte. Dit eindpunt kwam voor bij 6,6% van de patiënten met oraal semaglutide en 8,9% van de patiënten met placebo. Het verschil was statistisch significant: HR= 0,74; 95%BI=0,58 tot 0,95. Het NNT was 45 gedurende 2 jaar.

In dezelfde studie veroorzaakte subcutaan semaglutide significant minder nefropathie dan placebo. Subcutaan semaglutide veroorzaakte echter significant meer retinopathie dan placebo (Marso, 2016).

Wil je meer weten over de cardiovasculaire effecten van GLP1-agonisten? Lees dan de uitgebreide informatie over cardiovasculaire effecten.

Wat is het effect op het HbA1c?

Subcutaan semaglutide verlaagt het HbA1c. Het effect van subcutaan semaglutide op het HbA1c is afhankelijk van de andere bloedglucoseverlagende middelen die de patiënt gebruikt:

• Heeft een patiënt niet eerder bloedglucoseverlagende middelen gebruikt? Dan verlaagt subcutaan semaglutide 0,5 mg/week het HbA1c met 15,7 mmol/mol ten opzichte van placebo. Voor subcutaan semaglutide 1,0 mg/week is dit 16,8 mmol/mol.
• Gebruikt een patiënt al metformine met of zonder een SU-derivaat? Dan verlaagt subcutaan semaglutide 0,5 mg/week het HbA1c met 13,3 mmol/mol ten opzichte van de uitgangswaarde. Voor subcutaan semaglutide 1,0 mg/week is dit 18,0 mmol/mol. Dit effect is groter dan van insuline glargine. Insuline glargine verlaagde het HbA1c met 9,1 mmol/mol. Insuline glargine werd in de studie indien nodig opgetitreerd (Assessment report, 2018).

Wat is het effect op het lichaamsgewicht?

Subcutaan semaglutide verlaagt het lichaamsgewicht. De gewichtsafname is afhankelijk van de dosering en de andere bloedglucoseverlagende middelen die de patiënt gebruikt:

• Heeft een patiënt niet eerder bloedglucoseverlagende middelen gebruikt? Dan verlaagt subcutaan semaglutide 0,5 mg/week het lichaamsgewicht met 2,8 kg in 30 weken ten opzichte van placebo. Voor subcutaan semaglutide 1,0 mg/week is dit 3,6 kg.
• Gebruikt een patiënt al metformine met of zonder een SU-derivaat? Dan verlaagt subcutaan semaglutide 0,5 mg/week het lichaamsgewicht met 3,5 kg ten opzichte van de uitgangswaarde. Voor subcutaan semaglutide 1,0 mg/week is dit 5,2 kg. Patiënten met insuline glargine komen gemiddeld 1,2 kg aan (Assessment report, 2018).

Wat zijn belangrijke bijwerkingen?

De meest voorkomende bijwerkingen van subcutaan semaglutide zijn gastro-intestinale klachten, zoals misselijkheid en diarree. Deze bijwerkingen komen bij meer dan 10% van de patiënten voor. Andere gastro-intestinale bijwerkingen, zoals braken, buikpijn, obstipatie en gastritis komen bij 1 tot 10% van de patiënten voor. In studies stopte 3,9 tot 5% van de patiënten met subcutaan semaglutide vanwege gastro-intestinale bijwerkingen. De meeste gastro-intestinale bijwerkingen komen voor tijdens de eerste maanden van de behandeling. Daarna nemen ze af.

Andere bijwerkingen van subcutaan semaglutide zijn onder andere:

• duizeligheid
• verminderde eetlust
• complicaties van diabetische retinopathie
• galstenen
• vermoeidheid

Deze bijwerkingen komen bij 1 tot 10% van de patiënten voor (SmPC, 2024).

Hoe vaak komen hypoglykemieën voor?

Subcutaan semaglutide veroorzaakt zelf geen hypoglykemieën, omdat het alleen werkt in aanwezigheid van verhoogde glucosewaarden. Gebruikt de patiënt subcutaan semaglutide in combinatie met een middel dat hypoglykemieën kan veroorzaken? Dan is de kans op hypoglykemieën wel groter. Ernstige hypoglykemieën komen weinig voor:

• Gebruikt een patiënt ook een SU-derivaat? Dan krijgen patiënten gemiddeld 0,03 ernstige hypoglykemieën per jaar.
• Gebruikt een patiënt ook insuline? Dan krijgen patiënten gemiddeld 0,02 ernstige hypoglykemieën per jaar (SmPC, 2024).

• Wat is de langetermijnveiligheid?

Er is een aantal zorgen over de langetermijnveiligheid:

• Pancreatitis en pancreascarcinoom. In sommige studies zijn GLP1-agonisten geassocieerd met een verhoogd risico op pancreatitis en pancreascarcinoom. Bij subcutaan semaglutide komt acute pancreatitis bij 0,1 tot 1% van de patiënten voor (SmPC, 2024). Wil je meer weten? Lees dan de uitgebreide informatie over pancreatitis en pancreascarcinoom.
• Schildklieraandoeningen. In proefdierstudies veroorzaakte subcutaan semaglutide niet-letale schildkliertumoren. De klinische relevantie van dit effect bij mensen is niet bekend.
• Retinopathie. Bij patiënten met subcutaan semaglutide is een verhoogd risico op complicaties van diabetische retinopathie waargenomen. Het ging hierbij om patiënten die ook insuline gebruikten. Ook hadden de patiënten al diabetische retinopathie. Mogelijk is de oorzaak een snelle verbetering van de bloedglucoseregulatie (SmPC, 2024).

Wat zijn belangrijke contra-indicaties en interacties?

Er is geen ervaring met subcutaan semaglutide bij patiënten met hartfalen NYHA klasse IV. Subcutaan semaglutide wordt bij deze patiënten niet aangeraden. 

Patiënten met (een vermoeden van) pancreatitis moeten stoppen met subcutaan semaglutide.

Zorgverleners moeten patiënten met diabetische retinopathie en subcutaan semaglutide goed volgen en behandelen volgens de richtlijnen.

Subcutaan semaglutide vertraagt de maaglediging. De klinische relevantie hiervan lijkt beperkt. Er zijn geen relevante interacties met andere geneesmiddelen aangetoond (SmPC, 2024). 

Wat is het advies bij verminderde nierfunctie?

Bij patiënten met een geschatte creatinineklaring > 10 ml/min is aanpassing van de dosering van subcutaan semaglutide niet nodig (SmPC, 2024).

De Nederlandse richtlijn voor de behandeling van DM2 maken onderscheid tussen patiënten met en zonder zeer hoog risico op hart- en vaatziekten. Voor beide groepen geldt een ander medicamenteus stappenplan.

Het stappenplan voor de hoog-risicopatiënten geldt alleen voor patiënten met DM2 die voldoen aan de volgende voorwaarden:

• niet-kwetsbaar
• levensverwachting > 5 jaar
• eGFR > 10 ml/min/1,73 m²
• zeer hoog risico op hart- en vaatziekten
  • eerder doorgemaakte hart- en vaatziekten
  • chronische nierschade met matig tot sterk verhoogd cardiovasculair risico
  • hartfalen

Voor alle andere patiënten geldt het stappenplan voor patiënten zonder zeer hoog risico op hart- en vaatziekten (NHG, 2023).

Welke plaats heeft subcutaan semaglutide bij patiënten met zeer hoog risico op hart- vaatziekten?

Subcutaan semaglutide en andere subcutane GLP1-agonisten zijn stap 3 in het stappenplan voor de hoog-risicopatiënten. De richtlijn raadt GLP1-agonisten af bij:

• ernstige nierfunctiestoornis (eGFR < 10 ml/min/1,73 m²)
• pancreascarcinoom (terughoudendheid bij pancreatitis in voorgeschiedenis en bij (diabetische) gastroparese)
• medullair schildkliercarcinoom
• ernstige leverfunctiestoornis
• ernstig hartfalen 

SGLT2-remmers en metformine zijn stap 1 en 2. Bij een contra-indicatie voor SGLT2-remmers zijn subcutane GLP1-agonisten de eerste keus (NHG, 2023).

Welke plaats heeft subcutaan semaglutide bij patiënten zonder zeer hoog risico op hart- vaatziekten?

Subcutaan semaglutide en andere subcutane GLP1-agonisten hebben bij patiënten met DM2 zonder zeer hoog risico op hart- en vaatziekten alleen een plaats als alternatief voor insuline. Dit geldt bijvoorbeeld als behandeling met insuline niet mogelijk is of op bezwaren stuit. De standaard geeft de voorkeur aan metformine, SU-derivaten (bij voorkeur gliclazide) en (middel)langwerkende insuline (bij voorkeur NPH-insuline). Is het vermijden van een hypoglykemie van groot belang, bijvoorbeeld bij een chauffeur? Dan kan de voorschrijver in plaats van insuline kiezen voor een subcutane GLP1-agonist of DPP4-remmer. Een voorwaarde is dat het HbA1c maximaal 15 mmol/mol boven de streefwaarde ligt.

De keuze tussen een GLP1-agonist en DPP4-remmer is mede afhankelijk van de BMI:

• Bij een BMI > 35 kg/m² hebben GLP1-agonisten de voorkeur boven DPP4-remmers. Dit is vanwege het effect op gewicht.
• Bij een BMI van 30 tot 35 kg/m² hebben DPP4-remmers de voorkeur boven GLP1-agonisten. Dit is vanwege de toedieningsvorm, vergoedingsvoorwaarden en kosten.
• Bij een BMI < 30 kg/m² komen alleen DPP4-remmers in aanmerking (NHG, 2023).

Wat zijn de kosten?

Subcutaan semaglutide kost ongeveer € 1.300 per jaar. Dat is duurder dan metformine, gliclazide, NPH-insuline en SGLT2-remmers:

• metformine kost ongeveer € 44 per jaar
• gliclazide kost ongeveer € 58 per jaar (tabletten 80 mg) of ongeveer € 73 per jaar (tabletten 30 mg) 
• NPH-insuline kost ongeveer € 70 per jaar voor 10 eenheden per dag
• SGLT2-remmers kosten ongeveer € 510 tot € 580 per jaar (FK, 2024)

Wil je meer weten? Lees dan de uitgebreide informatie over kosten.

Wat zijn de vergoedingsvoorwaarden?

Niet alle patiënten met DM2 krijgen subcutaan semaglutide vergoed. Subcutaan semaglutide wordt vergoed voor:

• Patiënten met een BMI ≥ 30 kg/m²:
  • in combinatie met metformine en een SU-derivaat
  • in combinatie met optimaal getitreerd basaal insuline en metformine met of zonder SU-derivaat
• Patiënten met een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten, vanwege eerder bewezen hart- en vaatziekten en/of chronische nierschade:
  • in combinatie met SGLT2-remmers en metformine (VWS, 2024)

Wil je meer weten? Lees dan de uitgebreide informatie over vergoeding.

Subcutaan semaglutide is beschikbaar als subcutane injectie. Patiënten moeten subcutaan semaglutide eenmaal per week injecteren in de buik, dij of bovenarm. De toediening kan plaatsvinden op een willekeurig tijdstip en onafhankelijk van de maaltijden. Een patiënt kan zo nodig de dag van toediening wijzigen. De tijd tussen 2 injecties moet minimaal 3 dagen zijn.

De startdosering subcutaan semaglutide is 0,25 mg eenmaal per week. Na 4 weken moet de patiënt de dosering verhogen tot 0,5 mg per week. Zo nodig is na minimaal 4 weken verdere verhoging van de dosering naar maximaal 1 mg per week mogelijk.

Gebruikt een patiënt subcutaan semaglutide in combinatie met een SU-derivaat of insuline? Dan kan het nodig zijn de dosis van het SU-derivaat of insuline te verlagen. Dit verlaagt de kans op hypoglykemieën (SmPC, 2024).

Hoe gaat het wisselen tussen subcutaan en oraal semaglutide?

Er is weinig bekend over het wisselen tussen subcutaan en oraal toegediend semaglutide. Eenmaal per week 0,5 mg subcutaan semaglutide is vergelijkbaar met eenmaal daags 14 mg oraal semaglutide (SmPC, 2024).

Incidenten met nieuwe geneesmiddelen? Meld deze bij Voorkomen Medicatie-Incidenten.

GLP1-agonisten zijn analogen van het incretinehormoon GLP1. Incretinehormonen stimuleren de insulineafgifte en remmen de glucagonafgifte. Ook vertragen ze de maaglediging en verminderen ze het hongergevoel (SmPC, 2024).

• Subcutaan semaglutide is in een hogere dosering geregistreerd voor de behandeling van overgewicht en obesitas bij volwassenen (SmPC, 2024). Dit middel is nog niet beschikbaar op de Nederlandse markt. 

• Artikelen (Geneesmiddelenbulletin)
• Beoordelingsrapporten (Zorginstituut Nederland)
• Farmacotherapeutisch Kompas (Zorginstituut Nederland)
• Gemelde bijwerkingen (Bijwerkingencentrum Lareb)
• Medicatie-incidenten (VMI)
• Medicijnkosten (Zorginstituut Nederland)
• Officiële productinformatie en bijsluiter (CBG)
• Patiëntervaringen (IVM)

Neem contact op