Medicijngroep

Indicatie

  • PCSK9-remmers zijn geregistreerd voor de behandeling van volwassenen met primaire hypercholesterolemie (heterozygote familiaire en niet-familiaire) of gemengde dyslipidemie. PCSK9-remmers kunnen worden toegevoegd aan statines en/of andere lipidenverlagers, wanneer deze onvoldoende effect hebben. Patiënten die geen statine kunnen gebruiken, kunnen PCSK9-remmers als monotherapie gebruiken (SmPC’s). 
  • PCSK9-remmers zijn ook geregistreerd om de kans op hart- en vaatziekten te verlagen bij patiënten met bestaande hart- en vaatziekten (SmPC’s). 
  • Evolocumab is daarnaast geregistreerd voor volwassenen en jongeren vanaf 10 jaar met homozygote familiaire hypercholesterolemie in combinatie met andere lipidenverlagende middelen (SmPC, 2024).
  • Alirocumab en evolocumab zijn beide ook geregsitreerd als middel om in combinatie met een statine in maximaal verdraagbare dosering en eventueel andere lipidenverlagende middelen het cardiovasculair risico te verlagen bij patiënten met vastgestelde atherosclerotische hart- en vaatziekten. Indien er sprake is van een contra-indicatie voor of het niet kunnen verdragen van een statine is bij deze indicatie ook monotherapie mogelijk (SmPC’s). 

Effectiviteit

Het doel van de behandeling van hypercholesterolemie is het verlagen van het risico op nieuwe hart- en vaatziekten, zoals myocardinfarcten en beroertes en het verminderen van het risico op verslechtering van bestaande hart- en vaatziekten.

Wat is het effect op het risico op hart- en vaatziekten?

Het effect van PCSK9-remmers op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten is alleen onderzocht bij patiënten met bestaande hart- en vaatziekten. De belangrijkste studies zijn:

  • FOURIER: vergelijking van evolocumab met placebo.
  • ODYSSEY Outcomes: vergelijking van alirocumab met placebo.

 

Alirocumab verkleint de kans op cardiovasculaire complicaties: cardiovasculaire sterfte, myocardinfarct, instabiele angina pectoris en beroerte. Het NNT is 49 gedurende 4 jaar (Schwarz, 2018).

Evolocumab verkleint in vergelijking met placebo eveneens de kans op cardiovasculaire complicaties: cardiovasculaire sterfte, myocardinfarct en beroerte. Het NNT is 74 gedurende twee jaar om een complicatie te voorkomen (Sabatine, 2017).

Wil je meer weten over de cardiovasculaire effecten van PCSK9-remmers? Lees dan de uitgebreide informatie over cardiovasculaire effecten.

Wat is het effect op het risico op sterfte?

Het effect van PCSK9-remmers op sterfte is vooral onderzocht bij patiënten met bestaande hart- en vaatziekten. De belangrijkste studies zijn:

  • FOURIER: vergelijking van evolocumab met placebo.
  • ODYSSEY Outcomes: vergelijking van alirocumab met placebo.

 

De sterfte bij gebruikers van evolocumab was vergelijkbaar met die in de placebogroep (Sabatine, 2017). De sterfte bij gebruikers van alirocumab was lager dan bij gebruikers van placebo. De onderzoekers geven aan dat deze uitkomst op toeval kan berusten (Schwarz, 2018).

Wil je meer weten over de effecten van PCSK9-remmers op sterfte? Lees dan de uitgebreide informatie over cardiovasculaire effecten.

Wat is het effect op het LDL-cholesterol?

Bij primaire hypercholesterolemie en gemengde dyslipidemie verlagen PCSK9-remmers het LDL-cholesterol met 54% meer dan placebo en met ongeveer 30% meer dan ezetimib (Schmidt, 2020). Het gemiddelde LDL-cholesterol bij de start van de studie varieerde tussen de 2,6 en 5,1 mmol/l. Het LDL-cholesterol aan het begin van een studie had geen invloed op de bereikte (relatieve) daling (SmPC’s).

Bij homozygote familiaire hypercholesterolemie verlaagt evolocumab het LDL-cholesterol met ongeveer 15 tot 32% meer dan placebo (Assessment Report, 2015).

Veiligheid

Wat zijn belangrijke bijwerkingen?

De meest voorkomende bijwerkingen van PCSK9-remmers zijn infecties van de bovenste luchtwegen (verkoudheid, influenza) en lokale reacties, zoals pijn en roodheid bij de injectieplaats. Deze bijwerkingen komen bij 1 tot 10% van de patiënten voor (SmPC’s). Er zijn geen grote verschillen tussen de PCSK9-remmers in bijwerkingen (Zhang, 2015).

Wat is de langetermijnveiligheid?

Er zijn een aantal zorgen over de langetermijnveiligheid:

  • Het effect van langdurige en sterke verlaging van het LDL-cholesterol is nog niet bekend (RMP’s).
  • Voor alirocumab zijn er aanwijzingen in fase-3-studies voor verstoord zicht door cataract bij een sterk verlaagd LDL-cholesterol (kleiner dan 0,65 mmol/l) (RMP, 2015).
Wat is het effect op diabetes mellitus?

In fase-3-studies zijn er geen aanwijzingen voor een verhoogde kans op DM2 bij PCSK9-remmers. Ook hebben PCSK9-remmers geen of een gering effect op het HbA1c. De duur van de studies is echter nog beperkt tot enkele jaren (Sabatine, 2017Schwarz, 2018).

Wil je meer weten over de effecten van PCSK9-remmers op DM2? Lees dan de uitgebreide informatie over diabetes mellitus.

Wat is het effect op de cognitie?

Er zijn geen aanwijzingen voor een nadelig effect op de cognitie op de korte termijn (6 tot 24 maanden) (Giugliano, 2017, Khan, 2017, Harvey, 2017). Wil je meer weten over de effecten van PCSK9-remmers op de cognitie? Lees dan de uitgebreide informatie over cognitie.

Wat zijn belangrijke contra-indicaties en interacties?

PCSK9-remmers hebben weinig absolute contra-indicaties. De effecten bij patiënten met ernstige nier- en leverfunctiestoornissen zijn onbekend. Er zijn geen relevante interacties met andere geneesmiddelen bekend (SmPC’s).

Richtlijnen

Wat adviseren Nederlandse richtlijnen?

De NHG-Standaard Cardiovasculair risicomanagement (2024) adviseert bij patiënten met een verhoogd LDL-cholesterol statines als middelen van eerste keus, wanneer medicamenteuze verlaging nodig is. De tweede stap is het intensiveren van de lipidenverlagende therapie, wanneer een patiënt de streefwaarden voor LDL-cholesterol niet behaalt. Intensiveren houdt in het voorschrijven van een sterker werkend statine of het verhogen van de dosering statine. De derde stap is het toevoegen van ezetimib. De voorschrijver kan behandeling met PCSK9-remmers overwegen bij patiënten die niet de streefwaarden voor het LDL-cholesterol halen met optimale/maximale verdraagbare orale lipidenverlagende medicatie. Het gaat hierbij om patiënten met een hooggeschat recidief risico op hart- en vaatziekten (NHG, 2024).

Kosten en vergoeding

Wat zijn de kosten?

PCSK9-remmers kosten ongeveer € 4.900 tot 6.800 per jaar volgens de taxe-prijzen, afhankelijk van de gebruikte sterkte en het doseerinterval (FK, 2025). De precieze prijs is niet bekend, omdat het Ministerie van VWS geheime afspraken heeft gemaakt met de fabrikanten over kortingen. Alsnog is de prijs veel hoger dan de prijs van andere cholesterolverlagende middelen:

  • Statines kosten € 24 tot 102 per jaar (FK, 2025).
  • Ezetimib kost € 69 per jaar (FK, 2025).
Wat zijn de vergoedingsvoorwaarden?

Patiënten krijgen PCSK9-remmers alleen onder voorwaarden vergoed. Lees hiervoor de uitgebreide informatie over vergoeding.

Aandachtspunten bij gebruik

PCSK9-remmers worden subcutaan geïnjecteerd. Dit kan de patiënt zelf doen, na instructie. Patiënten moeten de PCSK9-remmers eens per twee weken of eens per maand gebruiken. Ongeveer twee weken na de eerste injectie kan de voorschrijver het effect van PCSK9-remmers op het LDL-cholesterol beoordelen (SmPC’s).

Incidenten met nieuwe geneesmiddelen? Meld deze bij Voorkomen Medicatie-Incidenten.

Werkingsmechanisme

PCSK9-remmers remmen het enzym PCSK9. PCSK9 bindt aan LDL-receptoren op de lever en stimuleert de absorptie en afbraak van deze receptoren. Alirocumab en evolocumab binden en blokkeren PCSK9 en voorkomen daarmee de afbraak van LDL-receptoren. Hierdoor neemt de lever meer LDL-cholesterol uit de bloedsomloop op, waardoor het gehalte LDL-cholesterol daalt (SmPC’s). 

Toekomstige ontwikkelingen

  • In 2019 is een studie gestart naar het effect van evolocumab op het voorkomen van HVZ bij patiënten zonder HVZ in hun voorgeschiedenis. Deze zal op zijn vroegst in 2025 zijn afgerond (ClinicalTrials.gov, 2024).
  • Een oraal PCSK9-remmer genaamd MK-0616 is momenteel in onderzoek. Uit een fase 2b-studie met 375 deelnemers met hypercholesterolemie en een risico op hart- en vaatziekten blijkt dat MK-0616 het LDL-cholesterol significant verlaagt vergeleken met placebo. Het veiligheidsprofiel van MK-0616 was voldoende (Ballantyne, 2023). Momenteel loopt de fase 3-studie waarvan de eerste resultaten in 2025 worden verwacht (ClinicalTrials.gov, 2024).
  • Een subcutaan PCSK9-remmer genaamd lerodalcibep is onderzocht in de LIBerate-HeFH-studie. In deze fase-3-studie verlaagde lerodalcibep het LDL-cholesterol significant bij proefpersonen met heterozygote familiale hypercholesterolemie. Lerodalcibep had een veiligheidsprofiel vergelijkbaar met placebo (Raal, 2023).
  • Een subcutaan PCSK9-remmer genaamd recaticimab is in de REMAIN-2-studie onderzocht bij patiënten met niet-familiaire hypercholesterolemie en gemengde dyslipidemie. Volgens een nieuwsbericht van de American College of Cardiology leidt driemaandelijkse toediening van recaticimab tot significante verlaging van het LDL-cholesterol vergeleken met placebo (ACC, 2023). De resultaten moeten nog worden gepubliceerd.

Contact

Medicijnen

Laatst gewijzigd op 3 januari 2025

Gerelateerd aan PCSK9-remmers

Themajournaal

Medicijnjournaal

Factcheck

Nieuw onderzoek

MOVIE

Deze site maakt gebruik van cookies

Wij gebruiken cookies om informatie over het gebruik van onze website te verzamelen om de inhoud te verbeteren. Door hieronder op “accepteren“ te klikken stem je in met het plaatsen en gebruik van al onze cookies. Voor meer informatie verwijzen wij je naar ons cookiebeleid.