Column in Lijfblad 'To vaccinate or not to vaccinate, that's the question'

2020 was een opmerkelijk jaar en 2021 wordt minstens even opmerkelijk. Het opmerkelijkste is niet eens corona, zijn niet de lockdowns of de mondkapjes, de overvolle ic’s of het moeilijk uit te leggen beleid. Nee, het opmerkelijkste is dat onder elke steen of struik wel een complotdenker, anti-vaxxer of andersoortige excentriekeling vandaan lijkt te komen kruipen. Met luid gekrijs claimen werkloze dansleraren, gepensioneerde homeopaten, uitgerangeerde B-artiesten, van het pad geraakte hoogleraren en ander verdwaald volk als uitverkoren zielen de waarheid te zien, die anderen niet zien. Wie hun op Google en YouTube bij elkaar geraapte waarheid niet snapt, is een schaap of in slaap. Als je een argeloze gebruiker van social media bent, dan ontkom je onmogelijk aan de excrementen die deze figuren uitscheiden. Lastig, want zij verkondigen hun evangelie met een ongekende stelligheid. Lastig ook, omdat we inderdaad in een verwarrende periode leven. En lastig, omdat we natuurlijk als hele samenleving last hebben van de maatregelen en liever vandaag dan morgen weer naar het oude normaal terug willen keren. Dat maakt ons allemaal bevattelijk voor de kop-in-het-zandboodschap, hoe exotisch de argumentatie daarvoor ook mag zijn.

De centrale vraag in dit alles is: vertrouw je op deskundigen? Vertrouw je erop dat in de wetenschap, in de ziekenhuizen, in de onderzoekslaboratoria, in de politieke arena en in de journalistiek specialisten werken die met de beste bedoelingen het maximale uit hun kennis en ervaring proberen te halen? Als je dat vertrouwen mist, dan sta je aan de rand van het complotravijn. En stort je erin, dan blijkt het verdomd moeilijk om daar weer uit te klauteren.

Het meest actuele dilemma is ‘wil ik me wel of niet laten vaccineren?’: een prooi voor de complotdenkers, een zegen voor de optimisten. Elk fakenieuws is al voorbijgefietst: van nanochips in de vaccins, via een crimineel masterplan van Bill Gates en het World Economic Forum, tot aan DNA-manipulatie die mensen in op afstand bestuurbare robots zou veranderen. Hoe gekker, hoe beter (en hoe meer clicks). Maar de werkelijkheid is veel simpeler. We zijn als mensheid gewoon heel slim en als we alles uit onze handen laten vallen om gezamenlijk met een onbeperkte hoeveelheid geld een oplossing voor een wereldwijd probleem te gaan zoeken, dan vinden we die. Dan maken we binnen een jaar effectieve en betrouwbare vaccins. En dat is gelukt. Inmiddels hebben wereldwijd al vele tientallen miljoenen mensen nagenoeg probleemloos de vaccinaties gehad. En wat blijkt ook: als de feitelijke kennis van mensen groeit, dan stijgt ook de vaccinatiebereidheid. Misschien zal dit niet het opmerkelijkste nieuws van 2021 zijn, maar het is wel het hoopvolste. Er is gelukkig nog genoeg gezond verstand. Ik kan in ieder geval niet wachten tot ik aan de beurt ben.

Ruud Coolen van Brakel
Directeur
Instituut Verantwoord Medicijngebruik

Deze column is verschenen in de laatste editie van Lijfblad (editie 1 met als thema Gezond ouder worden). Bekijk ook de post over deze column op LinkedIn.