Gebruik van opioïden in 2019 gedaald

In 2019 is het aantal recepten voor sterkwerkende opioïden zoals oxycodon en morfine met 6,4 procent gedaald ten opzichte van 2018. Hiermee is de jarenlange stijging van het gebruik van opioïden doorbroken. Tussen 2003 en 2017 nam het gebruik van sterkwerkende opioïden, met name oxycodon, sterk toe. Na een afvlakking in 2018 is nu een daling ingezet van het aantal voorschriften en het aantal gebruikers van deze sterke pijnstillers.

Kennis en bewustzijn

Dit blijkt uit de monitor Opioïden die het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM), samen met de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) en de Taakgroep Gepast gebruik van opioïden, heeft opgesteld. Sinds 2019 werkt de -door VWS geïnstalleerde- Taakgroep Gepast gebruik van opioïden, onder leiding van het IVM, aan het goed gebruik van opioïden. Dat gebeurt onder meer door het vergroten van de kennis over en het bewustzijn van de voor- en nadelen van opioïden. Ruud Coolen van Brakel, directeur van het IVM, is blij met de resultaten van het eerste jaar: "De jarenlange trend van toenemend gebruik van opioïden is doorbroken. Artsen zijn bewuster gaan voorschrijven, met meer oog voor de nadelen van opioïden. Zaak is dit in de komende jaren vast te houden. Dus niet te veel, maar ook niet te weinig voorschrijven."

Samen verantwoordelijk

Huisartsen en medisch specialisten hebben een vergelijkbaar aandeel in het starten van opioïden. Van de ruim 700.000 eerste recepten voor sterkwerkende opioïden in 2018 was 47,6 procent afkomstig van een medisch specialist en 41,6 procent van een huisarts. De resterende 10,8 procent werd uitgeschreven door een ander type voorschrijver, zoals basisartsen en specialisten ouderengeneeskunde. Apotheker Anke Lambooij, projectleider van de Taakgroep Gepast gebruik van opioïden: “Dit laat maar weer eens zien dat we de inzet van alle zorgverleners, huisartsen, medisch specialisten en apothekers, nodig hebben om het gebruik van opioïden in goede banen te leiden. We roepen dan ook iedereen op om het onderwerp te agenderen in bijvoorbeeld FTO of formulariumoverleg.” Het onderzoek laat ook zien dat 57 procent van de nieuwe gebruikers slechts één keer een recept voor een opioïd ontvangt. Dat is in lijn met aanbevelingen uit richtlijnen: schrijf opioïden in principe , slechts kortdurend voor, zeker bij pijn die niet gerelateerd is aan kanker.

Taakgroep Gepast gebruik

De Taakgroep Gepast gebruik van opioïden bestaat uit vertegenwoordigers van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), de wetenschappelijke verenigingen van anesthesiologen (NVA) en van verslavingsartsen (VVGN), de KNMP (openbaar apothekers), de NVZA (ziekenhuisapothekers) en de Patiëntenfederatie Nederland. De projectleiding is in handen van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM).

De taakgroep wordt gefinancierd door het Ministerie van VWS en heeft de opdracht zorgverleners, instellingen en patiënten te informeren over en aan te spreken op het verantwoord gebruik van opioïde pijnstillers. De activiteiten van de taakgroep zijn dan ook gericht op het vergroten van kennis en het verbeteren van het gedrag van zorgverleners en patiënten in het opioïdengebruik. Alle materialen van de Taakgroep, zoals FTO-materialen, e-learnings en best practices zijn te vinden op www.opiaten.nl.