Medicatie-incidenten tijdens palliatieve sedatie

Palliatieve sedatie is het verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase. Het doel hiervan is het verlichten van het lijden. Patiënten met symptomen zoals benauwdheid, pijn en onrust, die niet meer (voldoende) reageren op medicatie, komen hiervoor in aanmerking. Palliatieve sedatie kan toegepast worden wanneer het overlijden binnen twee weken wordt verwacht.

De zorg rondom deze kwetsbare patiëntengroep heeft veel aandacht nodig. Medicatie-incidenten kunnen zorgen voor onnodige angst en onrust in deze laatste levensfase. VMI heeft de meldingen van de afgelopen drie jaar over medicatie-incidenten in de palliatieve fase geïnventariseerd. Er is geselecteerd op de vrije tekst ‘pallia’ en de overgebleven meldingen zijn daarna gefilterd op parenteraal gebruik van midazolam. Alle 49 meldingen zijn afkomstig uit het ziekenhuis.

De oorzaak van de helft (53%) van de medicatie-incidenten is het onjuist toedienen van medicatie. Vaak werd een verkeerde hoeveelheid medicatie toegediend, meestal als gevolg van een instelfout van de infuuspomp. Andere problemen zijn een verkeerde toedienwijze of het vergeten te vervangen van een spuit of infuuszak. Genoemde verklaringen voor deze toedienfouten zijn onder andere het niet uitvoeren van de dubbele controle en het niet goed lezen van het protocol.

Ook ontstaan er incidenten bij het voorschrijven van medicatie (16%). Het gaat dan om het voorschrijven van een verkeerde keus geneesmiddel of sterkte, of het überhaupt niet voorschrijven van benodigde medicatie. Een andere oorzaak van medicatie-incidenten is het onjuist bereiden van medicatie (16%), meestal door het bereiden van een verkeerde sterkte. Een veel genoemde onderliggende oorzaak hiervoor was het onjuist gebruik (incl. het door elkaar halen) van protocollen. Als laatste ontstaan incidenten bij de medicatieoverdracht tussen zorgverleners (12%). Daarbij was het grootste probleem de overdracht tussen artsen en verpleegkundigen. 

Medicatie-incidenten tijdens palliatieve sedatie kunnen onder andere leiden tot onrust en angst in het geval van een te lage dosering midazolam. Ook werden sommige patiënten hierdoor onbedoeld wakker. Het inzetten van palliatieve sedatie kan het ondraaglijk lijden van de patiënt verlichten en zo de kwaliteit van leven in de laatste levensfase verbeteren. Door het onjuist toepassen van palliatieve sedatie, kunnen de effecten minder tot zijn recht komen. Het is daarom van belang om alert te blijven op medicatie-incidenten tijdens palliatieve sedatie om de zorg voor deze patiëntengroep te blijven optimaliseren.