Starter met slaapmiddelen gebruikt langer dan aanbevolen (2023)

Starter met slaapmiddelen gebruikt langer dan aanbevolen 

Steeds meer nieuwe gebruikers van slaapmiddelen krijgen deze middelen voor maximaal 20 dagen geleverd. Dit is te lezen in de themarapportage Minderen en stoppen van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Toch blijven er zorgen: met name in Limburg en Noord-Nederland krijgen nieuwe gebruikers van slaapmiddelen relatief vaak voor een langere periode voorgeschreven. Bij gebruik langer dan twee tot drie weken neemt de werking van slaapmiddelen af, terwijl de bijwerkingen blijven bestaan.  

Een op drie nieuwe gebruikers gebruikt slaapmiddelen langer dan aanbevolen 

Richtlijnen, bijvoorbeeld van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) adviseren om slaapmiddelen kortdurend te gebruiken, omdat de effecten bij gebruik langer dan twee weken afnemen. Landelijk gezien krijgt 34,5% van de nieuwe gebruikers in 2023 voor meer dan 20 dagen voorraad mee in de apotheek. In sommige regio’s is dit bij minder dan 20% van de nieuwe gebruikers het geval. In Limburg en delen van Groningen en Friesland zijn juist relatief veel mensen die voor meer dan 20 dagen slaapmiddelen ophalen bij de apotheek.  

Middelen bij botontkalking tijdig gestopt, antidepressiva en urologische middelen niet 

Naast de slaapmiddelen heeft het IVM ook de gebruiksduur van andere geneesmiddelgroepen onderzocht. Bij antidepressiva en urologische spasmolytica werd de maximaal aanbevolen behandelduur vaak overschreden. Hier kunnen goede redenen voor zijn, maar gegevens over de redenen van langer doorgebruiken ontbreken. De maximaal aanbevolen gebruiksduur van bisfosfonaten (middelen bij osteoporose) is in 2023 opnieuw minder vaak overschreden. In 2023 gebruikte ruim 80% de bisfosfonaten korter dan vijf jaar. Na vijf jaar is een evaluatie van het gebruik aangewezen. 

Actie nodig 

Het IVM roept artsen en apothekers op om bij het starten van nieuwe behandelingen expliciet de beoogde gebruikstermijn te bespreken. Dat geldt eveneens voor de manier waarop patiënten herhaalrecepten aanvragen voor bijvoorbeeld slaapmiddelen. Huisartsen en apothekers kunnen daarnaast onderling afspraken maken over de manier waarop gebruik langer dan aanbevolen wordt opgespoord en geëvalueerd. 

Over de Monitor Voorschrijven Huisartsen 

De Themarapportage Minderen en stoppen maakt onderdeel uit van de Monitor Huisartsen Voorschrijven (MVH). Dit project voert het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) uit in samenwerking met de Stichting Farmaceutische kengetallen (SFK) met financiering van het ministerie van VWS. Het project bestaat uit themarapportages en een webrapportage. De themarapportage beschrijft landelijke en regionale trends in het voorschrijfgedrag. De beschrijving van de trends is bedoeld voor het evalueren of inzetten van nationaal of regionaal beleid. Via de webrapportage van SFK kunnen (aan de SFK deelnemende) apothekers de cijfers van de eigen apotheek opvragen en zo met de huisartsen samen spiegelen aan landelijke cijfers en cijfers van eerdere jaren. Met patiëntenlijsten in de online rapportage kunnen apothekers patiënten die suboptimaal worden behandeld, opsporen. Het uiteindelijke doel van de MVH is bewustwording van en, indien aan de orde, aanpassing van het voorschrijfgedrag.